Basketbolda PIR (Performans Verimlilik Puanı) Ne Demektir?

Bu yazımızda basketbolda performans verimlilik puanının ne demek olduğunu ve hesaplanmasını anlatmaya çalışacağız.

Basketbolda Performance Index Rating ya da PIR, Türkçeye performans verimlilik puanı olarak çevriliyor. Basketbol geliştikçe ve profesyonelleştikçe, oyuncu performans analizleri de daha detaylı yapılmaya başlandı. Zira takımlar yatırdıkları parayı en verimli bir şekilde kullanmak ve oyuncularından azami derecede faydalanmaya çalışıyor. Oyuncu izlemelerinin yanında, istatistikler de oyuncu hakkında takımların görüşlerini belirliyor. İşte PIR yani Performans Verimlilik Puanı da bunun için tutulan bir istatistik. NBA'deki EFF istatistiği gibi, Euroleague(Avrupa Ligi) de oyuncuların maç içerisinde ne kadar verimli olduğunu anlamamızı sağlayan bu istatistiği tutmaya başladı.

Basketbolda PIR(Performans Verimlilik Puanı) Nasıl Hesaplanır?

Verimlilik Puanının mantığı bir basketbol müsabakasında, bir oyuncunun, maç içerisindeki olumlu veya olumsuz hareketlerinin, istatistiki anlamda toplanıp çıkarılmasıyla, oyuncunun takıma olan katkısını ölçmektir. Performans verimlilik puanı(PIR) ise şu formülle bulunur:

PIR = ( SAYI + RİBAUND + ASİST + TOP ÇALMA + YAPILAN BLOK + ALINAN FAUL ) - ( KAÇIRILAN SAHA İÇİ ŞUT SAYISI + KAÇIRILAN SERBEST ATIŞ + TOP KAYBI + YEDİĞİ BLOK + YAPTIĞI FAUL )

** Kaçırılan saha içi şut sayısından kastedilen oyuncunun maçta attığı 2 ve 3 sayılık atışlardan isabetsiz olanların toplamıdır. 

Örneğimizdeki istatistikler ve performans verimlilik puanı

Hemen bir örnek verecek olursak, Khimki Moskova-Maccabi Fox maçında Alexey Shved; 22 sayı, 4/7 iki sayı, 2/10 üç sayı, 8/10 serbest atış, 2 ribaund, 6 asist, 0 top çalma, 3 top kaybı, 1 blok, 1 faul yapmış ve rakip takım ona 5 faul yapmış. Şimdi bu istatistikleri sırayla formulümüze koyalım;

PIR= ( 22+2+6+0+1+5) - (11+2+3+0+1) = 36-17 = 19

Yani Alexey Shved, maçta 19 verimlilik puanı yapmış.

Basketbolda PIR(Performans Verimlilik Puanı) İlk Ne Zaman Kullanıldı?

Basketbolda PIR(Performans Verimlilik Puanı) ilk defa 1991'de İspanya Basketbol Ligi(ACB)'de ligin MVP(en değerli oyuncu)'sini belirlemede kullanıldı. Daha sonra diğer liglerde de bu istatistik haftanın veya ayın en değerli oyuncusunu seçmekte kullanıldı ve hali hazırda kullanılmaktadır. 

THY Euroleague(Avrupa Ligi)'de PIR(Performans Verimlilik Puanı) Rekor Sıralaması

THY Euroleague PIR rekor sıralaması ise şu şekilde; (yazının yazıldığı tarih itibarıyla)

1- 22 Ocak 2004'te Zalgiris formasıyla, Bologna karşısında 63 verimlilik puanı yapan Tanoka Beard

2- 2 Aralık 2004'te Partizan formasıyla Olympiakos karşısında 55 verimlilk puanıyla Dejan Milojevic

3- 18 Ekim 2001'de KRKO Mesto formasıyla Real Madrid karşısında 55 verimlilik puanıyla Jaka Lakovic

4- 25 Kasım 2004'te Cibona formasıyla Estudiantes karşısında 54 verimlilik puanıyla Marko Popovic

5- 29 Kasım 2019'da Anadolu Efes formasıyla Bayern Munich karşısında 53 verimlilik puanıyla Shane Larkin